- -
نبض خبر؛ دکتر آبتین حیدرزاده ـ سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در مصاحبه با رسانه‌های گروهی اظهارداشته است: بیماری فاسیولا به دلیل وجود سبزی‌های محلی ازجمله «چوچاق» و «خالی واش» و عادت مصرف مردم، یکی از بیماری‌های شایع در استان گیلان است.
وی با بیان این مطلب که تمام مراکز درمانی و پزشکان در گیلان نسبت به شیوع بیماری فاسیولا آگاه هستند می‌افزاید: این بیماری در ۲ مرحله (از اواخر اردیبهشت تا پایان خرداد و از مهرماه تا آبان ماه) شایع است و با درگیرکردن کبد و ایجاد خارش و تب ظهور و بروز می‌کند.
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان تاکید می‌کند: تاکنون ۱۳ نفر از شهر گیلان بنا بر اعلام نتایج مثبت آزمایش‌ها مبتلابه بیماری فاسیولا شده‌اند و احتمال افزایش آن در آینده نیز وجود دارد.
وی خاطر نشان می‌کند: بیماری فاسیولا بیماری انگلی و غیرواگیر است و همچون بیماری کووید ۱۹ با عطسه و سرفه و سایر شیوه‌های انتقال، منتقل نمی‌شود، اما برای پیشگیری از بیماری فاسیولا، اهالی گیلان حتی‌المقدور نباید از سبزی‌های خام مصرف کنند و در صورت استفاده باید سبزی‌ها کاملاً پخته و یا در مقابل آفتاب کاملاً خشک شده و مصرف شوند.
حیدر زاده می‌گوید: نمی‌توان با شست‌وشو، بیماری فاسیولا را از سبزی‌های محلی به سبب تبدیل طولانی‌مدت متاسرکرهای فاسیولا به کرم از بین برد، زیرا این بیماری برخلاف میکروب‌های اسهال خونی، وبا و تیفوئید با شست‌وشوی سبزی‌های با محلول‌های غلظت پایین پرکلرین و یا سایر شوینده‌های توصیه‌شده مخصوص سبزی‌ها از بین نمی‌رود. «زیتون‌پرورده» و «نمک سبز» از دو محصول پرمصرف اهالی گیلان در فصل فعلی است که در آنها از سبزی‌های محلی استفاده می‌شود.
وی با توجه به بارش‌های کنونی و در پی آن شیوع بالای فاسیولا تأکید می‌کند: مردم از مصرف سبزی‌های محلی در فراورده‌های مذکور حتی‌المقدور پرهیز کنند و یا ترجیحاً از سبزی‌های کشت‌شده در حیاط خانه‌های خود که تنها با آب سالم غیر رودخانه‌ای تغذیه‌شده است، مصرف داشته باشند.
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان می‌گوید: درصورتی‌که فرآورده‌های سبزی‌های محلی گیلان از بیرون تهیه‌شده، توصیه می‌شود این محصولات قبل از مصرف در فریزر با دمای ۲۰- درجه تا ۳ روز نگه‌داری و سپس مصرف شوند. زیرا فقط فاسیولا در دمای فریزر از بین می‌رود.
اپیدمی شدن فاسیولا
دکتر جواد محرابیان ـ متخصص انگل شناسی نیز در مورد این بیماری به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: فاسیولازیس به عفونت ناشی از ابتلای انسان‌ها و دام‌ها به انگل‌های جنس فاسیولا گفته می‌شود انگل‌های فاسیولا، کرم‌های برگی شکل و انگل طبیعی گوسفند، بز، گاو، گاومیش و دیگر حیوانات نشخوار کننده هستند. این کرم‌ها مراحل اولیه رشد خود را در بافت کبد طی کرده و پس از بلوغ، در مجاری صفراوی کبد مستقر می‌شود و منجر به آسیب کبدی، بزرگی کبد، ضایعات بافتی این عضو و همچنین بروز درد در ناحیه راست و یک چهارم فوقانی شکم و واکنش‌های آلرژیک از جمله کهیر و افزایش ائوزینوفیل (یکی از انواع گویچه‌های سفید خون) می‌شوند. این بیماری انگلی در همه گروه‌های سنی و نژادها و در تمـام دنیا رخ می‌دهد. در ۲۰ سال گذشته شیوع این افزایش یافته است به طوری که حـدود ۱۸۰ میلیـون نفـر از مردم جهان در معرض خطر این بیماری بوده و ۲ر۴ میلیون نفر نیز آلـوده هستند.
وی با بیان این مطلب که شـمال ایران هنوز هم جزو مناطق با شیوع بالای این بیماری است می‌افزاید: در سال ۱۳۶۸ در استان گیلان ۱۰۰۰۰تا ۱۵۰۰۰و در موج دوم شیوع یعنی سال ۱۳۷۸ حدود ۳۰۰۰۰ نفر به این بیماری آلوده شدند.
این انگل شناس تاکید می‌کند: در صورتی که بیماری مزمن فاسیولا در انسان درمان نشود، عـوارض آن بـه صـورت آنمـی فقرآهن، انسداد صفراوی بروز می‌کند همچنین تظاهر خارج کبدی نیز ممکن است به صورت مننژیت خودش را نشان دهد.
وی می‌گوید: سال ۱۳۶۸ گسترده‌ترین مورد اپیدمی این بیماری در جهان بود. بیماری در دی ماه شروع شد و به مدت ۱۸ ماه طول کشید و حـدود ۱۰۰۰۰ نفـر را مبتلا کرد. آلودگی به افزایش مـصرف سـبزی‌های محلـی آبـزی در استان وابسته بود. استان گیلان هم بـه یـک منطقـه انـدمیک مهـم بـرای فاسیولای انسانی تبدیل شـد. مهـمتـرین کـانون‌های انــدمیک بیمــاری در دوره اپیــدمی و نیــز در فاصــله بــین اپیــدمی، بندرانزلی و رشت بودند. شایعترین میزبان اصلی گاوها بودند که قاعدتاً در انتـشار بیمـاری در این منطقه اندمیک تأثیر داشته‌اند.
دکتر محرابیان می‌افزاید: شرایط ایده‌ال بـرای ادامـه چرخـه زنـدگی انگـل در محـیط، وجـود جـوی‌های آب بـا سـرعت حرکـت کـم و دارای حاشـیه بـا تلاقـی کانال‌های آبیاری و دیگر مناطق مشابه است. تخم‌های انگل بـالغ از راه مدفوع وارد این مناطق مرطوب شده و در حرارت بالای ۱۰ درجه سانتیگراد باز می‌شوند.
وی تاکید می‌کند: ژیاردیا، اکسیور، آمیب، آسکاریس، کرم کدو، فاسیولا و کیست هیداتیک از انواع شایع بیماری‌های انگل‌های روده‌ای است و بهترین وسیله برای مبارزه با بیماری‌های انگلی و پیشگیری از مبتلا شدن به آنها، دقت در رعایت بهداشت فردی، بهداشت محیط و مواد غذایی همراه با درمان افراد مبتلا است.
راه‌های ابتلا به بیماری فاسیولا
دکتر فریبرز منصورقناعی ـ رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد استان گیلان نیز با اشاره به مهمترین علائم بیماری فاسیولا می‌گوید: در مرحله ورود این انگل به کبد، فرم حادّ بیماری ظاهر شده که فرد دچار تب، خارش شدید، درد معده و حالت تهوع و استفراغ می‌شود اما وقتی انگل وارد کبد شد این علائم دیگر از بین می‌رود.
این فوق تخصص گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی گیلان تاکید می‌کند: فاسیولا یک بیماری انگلی است که تخم این انگل از طریق سبزیجات محلی معطری که در شمال کشور وجود دارد، منتقل می‌شود. تخم این انگل به سبزیجات چسبیده و با شستشو، نمک سود کردن و حتی فریز کردن از بین نمی‌رود وقتی این انگل وارد بدن می‌شود، مخاط روده باریک و اثنی عشر را سوراخ کرده وارد حفره صفاقی شده و از آنجا به کبد راه یافته و در آنجا جایگزین می‌شود.
وی با اشاره به اینکه انگل فاسیولا می‌تواند بیش از ۱۰ سال در کیسه صفرا و مجاری صفراوی باقی بماند، خاطر نشان می‌کند: این انگل پس از تخریب سلول‌های کبد وارد مجاری صفراوی داخل کبد شده و از آنجا خود را به مجرای صفراوی اصلی بدن رسانده یا حتی وارد کیسه صفرا می‌شود.
دکترمنصورقناعی با اشاره به مهمترین علائم این بیماری یادآوری می‌کند: در مرحله ورود این انگل به کبد، فرم حاد بیماری ظاهر شده که فرد دچار تب، خارش شدید، درد معده و حالت تهوع و استفراغ می‌شود اما وقتی انگل وارد کبد شد این علائم دیگر از بین می‌رود و این در حالی است که مهمترین اشکالی که این انگل می‌تواند در کبد ایجاد کند این است که اگر تعدادشان زیاد باشد به کبد حمله‌ور شده و بافت کبد را به صورت وسیع تخریب می‌کنند که نمونه این موارد را در دو اپیدمی بزرگ در گیلان شاهد بوده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه استان‌های گیلان، مازندران، تهران، کرمانشاه، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و لرستان به ترتیب بیشترین شیوع را داشته‌اند می‌گوید: خوردن گیاهان وحشی آب شیرین، گیاهان آبزی پرورشی، گیاهان وحشی و پرورشی خشکی ?زی، غذاهای سنتی که از سبزی محلی تهیه می‌شود، نوشیدن آب آلوده به خوردن غذاها و سوپ‌های تهیه شده با آب آلوده در صورت تهیه با حرارت پایین، شستشوی وسایل آشپزخانه و سایر وسایل در آب‌های آلوده، منابع آلودگی این انگل هستند.
انواع انگل‌های روده‌ای
انگل‌های روده‌ای انواع گوناگون و با عوارض مختلف مشاهده می‌شوند که در زیر به چند مورد مهم آنها اشاره می‌شود.
ژیارد یازیس: یک بیماری اسهالی است که به وسیله تک یاخته انگلی به‌نام ژیاردیا لامبلیا ایجاد می‌شود. وقتی فردی یا حیوانی به این انگل آلوده می‌شود انگل در روده باریک ساکن شده و از طریق مدفوع دفع می‌شود.
انگل دارای دو شکل است که شکل مقاوم آن می‌تواند در خارج از بدن و در محیط تا ماه‌ها زنده بماند. ژیاردیا انتشار جهانی داشته و در مناطق گرمسیر بیشتر از مناطق سردسیر است. این بیماری در بین کودکان ۴ تا ۱۱ سال شایع‌تر بوده و با توجه به مطالعات مختلف میانگین درصد آلودگی این تک‌یاخته در ایران حدود ۱۶درصد است.
عفونت ژیاردیا می‌تواند علائم متفاوتی از قبیل اسهال، نفخ شکم، کرامپ‌های شکمی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، سوء جذب ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین آ و نیز ویتامین ب۱۲، تغییر در ساییدگی پرزهای روده، دفع مدفوع چرب داشته باشد و یا هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد.
علائم ژیاردیا معمولاً ۱ تا ۲ هفته پس از آلوده‌شدن بروز می‌کند. راه‌های انتقال ژیاردیا به انسان از طریق مدفوعی- دهانی بوده و منابع اصلی آلودگی آب و مواد غذایی هستند. بنابراین بلع کیست ژیاردیا هر طریق (آب آشامیدنی و غذای آلوده، آب استخرها، سطوح آلوده اماکن بهداشتی عمومی، تماس با افراد آلوده با یا بدون علائم…) می‌تواند باعث استقرار انگل در روده باریک شود.
کرمک: اکسیور که به آن کرمک هم می‌گویند بصورت انگل انسان در کلیه نقاط جهان دیده می‌شود. علامت مشهود ابتلاء در اثر مهاجرت کرم ماده بارور از سوراخ مخرج به خارج ظاهر می‌شود. در نتیجه خروج کرم و حرکت آن در ناحیه مقعد ایجاد تحریک و خارش جلدی می‌شود و کودکان مبتلا با خاراندن نشیمن ایجاد زخم و خونریزی می‌کنند که با اضافه شدن باکتری‌ها ممکن است زخم چرکی شود.
خارش معمولاً خیلی شدید و هنگام شب بیشتر است، در نتیجه سبب بی‌خوابی کودک می‌شود که در اثر آن عوارض عصبی مانند خستگی و بیقراری و عصبانیت بروز می‌کند. در اثر خاراندن نشیمنگاه تخم انگل در زیر ناخن‌ها جمع می‌شود و یا به انگشتان کودک مبتلا می‌چسبد طفل با گذاشتن انگشتان خود در دهان تخم انگل را وارد دستگاه گوارش خود می‌کند که این تخم تبدیل به کرم شده و این عمل را خودآلودگی می‌گویند. این انگل بوسیله آب و غذای آلوده، البسه و ظروف آلوده، هوا و خاک آلوده هم سرایت می‌کند.
کرم کدو: کرم کدو از راه خوردن گوشت خام و نیمه پخته گاو و یا خوک بیماری انسان سرایت می‌کند. بیماری طولانی است که باعث ناراحتی و ضعف و کم خونی شدید بیمار می‌شود. لارو این کرم در گوشت آلوده گاو و گوساله بدرشتی سرسنجاق و حتی نخود هم دیده می‌شود و دارای رنگی کدر و یا سبز رنگ است، این نوع کرم‌ها بندبند هستند و سر آنها دارای چنگک و قلاب‌های مخصوص است،خیلی ریز بوده و بآسانی دفع نمی‌شوند، بلکه دائماً در حال تکثیر است و بعد از مدتی بندها مرتباً از راه مدفوع خارج می‌شوند.
آسکاریس: آسکاریس کرمی است دراز، استوانه‌ای شکل و دو انتهای آن باریک برنگ سفید شیری یا گلی رنگ است. آلودگی به این انگل در تمام نقاط جهان وجود دارد. ولی در قاره آسیا بیشتر است و یکی از شایعترین بیماری‌های انگلی ایران است. این کرم تخم گذار است. تخم‌های این کرم در سرما و رطوبت و در مقابل پاره‌ای مواد شیمیایی خیلی مقاومند و ممکن است تا ۵ سال زنده بمانند ولی در خشکی و مقابل نور آفتاب بیشتر از چند هفته زنده نمی‌مانند. لارو این انگل از اندام‌ها و دستگاه‌های مهم بدن می‌گذرد و ممکن است عفونت‌های شدید و ضایعات زیادی ایجاد نماید. مهمترین علایم این بیماری اختلالات دستگاه گوارش (درد شکم، تهوع، استفراغ، پرآبی دهان، پرخوری، لاغری) اختلالات دستگاه تنفس و همچنین اختلالات عصبی مانند لرزش و تشنج، عصبانیت و زودرنجی، دیدن خوابهای آشفته، پریدن از خواب، سردرد و سرگیجه است.تخم این انگل از راه آب، خاک و غذای آلوده وارد بدن می‌شود.
کیست هیداتیک: بیماری انگلی و مشترک بین انسان و دام است، کرم بالغ در روده سگ و لارو در بدن انسان و حیوان اهلی (نشخوار کنندگان) زندگی می‌کند. عامل ایجاد بیماری مرحله نوزادی انگل است. آلودگی انسان به این کرم بیشتر در مناطقی که دامداری رواج دارد دیده شده و ارتباط انسان با سگ و دام‌ها زمینه ابتلا را فراهم می‌کند. شایعترین محل ابتلا، کبد (۶۰ تا ۷۰ درصد) و سپس ریه و مغز است.
کمتر از ۲درصد موارد گزارش شده کیست در مغز بوده و ابتلای سایر اعضاء مانند طحال، عضله و ابتلای چند ارگانی کبد و ریه یا کبد و طحال، ریه و مغز نیز گزارش شده است. به طور نادر کیست هیداتیک در قلب، تیروئید، پستان، کلیه و بافت نرم گردن و مهره‌ها گزارش شده است. اما بیشترین موارد کیست هیداتیک در بزرگسالان، در کبد، ریه و مغز افراد بالغ دیده می‌شود. پس از بلع تخم، هر اندامی از بدن می‌تواند محل به وجود آمدن کیست باشد و بسته به این که در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال در عملکرد عضو دیده می‌شود. کیست‌های ریوی و کبدی اغلب شایع‌تر هستند. آغاز این بیماری اغلب علائمی را به همراه ندارد. در بیشتر موارد سال‌ها طول می‌کشد تا بیماری علامت دار شود و گاه کیست خود به خود بهبودی پیدا می‌کند. بعد از سال‌ها به علت بزرگ شدن و ایجاد اثر فشاری، بیمار احساس درد شکمی، بی ?اشتهایی و احساس توده شکمی می‌کند. کیست‌های کبدی علائمی همچون بزرگی کبد، قولنج کبدی و زردی ایجاد می‌کند. در کیست‌های ریه علائم مختلفی از جمله سرفه، تنگی نفس، دردهای قفسه سینه و خلط خونی دیده می‌شود. کیست در مغز موجب اختلالات عصبی تاری دید، لرزش و صرع می‌شود. کیست در کلیه با سوزش ادرار و وجود خون در ادرار خودنمایی می‌کند. کیست قلبی ممکن است باعث تپش قلب، تنگی نفس، اختلال عمل شود. در موارد نادری هم با درگیری اعضایی مثل مغز، چشم، استخوان و عضلات، علائم جدی مثل کوری و فلج ایجاد می‌کند. تشخیص بیماری اغلب به کمک سونوگرافی صورت می‌گیرد، اما سی تی اسکن یا ام‌آر‌آی نیز می‌‌توانند مورد استفاده قرار بگیرد.
پیشگیری از ابتلا به انگل‌ها
بهترین وسیله برای مبارزه با بیماری‌های انگلی و پیشگیری از مبتلا شدن با آنها دقت در رعایت بهداشت فردی، بهداشت محیط و مواد غذایی همراه با درمان افراد مبتلا است. بنابراین عمل کردن به موارد زیر به پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری‌های انگلی کمک زیادی می‌کنند.
ـ دقت کافی در پخت کامل گوشت گاو
ـ شستشوی مکرر دستها با آب و صابون بخصوص قبل از غذا خوردن و بعد از توالت
ـ کوتاه نگهداشتن ناخن‌ها
ـ جوشاندن آب آشامیدنی در جاهایی که آب لوله‌کشی وجود ندارد.
ـ جوشانیدن ظروف و البسه در خانواده‌ای که فرد مبتلایی در آن باشد، برای از بین بردن
تخم انگل‌ها
ـ جلوگیری از بازی کودکان باخاک آلوده و همچنین وادار ساختن کودکان به شستن دستها با آب و صابون بعد از هر بازی
ـ خودداری از خوردن آب آلوده
ـ نخوردن سبزی خام در نقاط آلوده
ـ خودداری از اجابت مزاج در خارج از توالت
ـ استفاده نکردن از کود انسانی تازه در جالیزارها و مزارع سبزیکاری و صیفی‌کاری و باغ‌های میوه
ـ مراجعه به پزشک و دقت در مداوای صحیح مبتلایان
ـ درمان همزمان تمامی افراد خانواده‌ای که فردی از آن مبتلا به انگل است و همچنین جوشاندن لباس‌های زیر و ملافه‌های رختخواب در روزهای درمان
ـ شستشوی کامل سبزیجات و میوه‌جات خام و ضدعفونی کردن آنها قبل از مصرف بخصوص اگر از مزارع با کود حیوانی حاصل شده باشد.
انتهای پیام/http://Nabzkhabar.ir
