صور کنید که امکان ایجاد همزاد دیجیتال انسانی وجود داشته باشد؛ در این حالت پزشکان میتوانند پیش از آنکه دست به هر یک از درمانهای پرخطر یا عملهای جراحی بزنند، ابتدا آن را روی همزاد دیجیتال بیمار آزمایش کنند
نبض خبر : اصطلاح همزاد دیجیتال (Digital twin) میتواند اشاره به یک نسخه مجازی از اشیا و داراییهای فیزیکی، فرآیندها یا سیستمها داشته باشد که منجر به بهبود تحلیل آیندهنگر دادهها میشود. به زبان سادهتر برای تصور نحوه عملکرد همزاد دیجیتال تنها کافی است که تصور کنید موجودیتی کاملا مشابه از یک جسم فیزیکی در دنیای مجازی در اختیار دارید و میتوانید واکنشهای این جسم و پیامد هر یک از فرآیندهای دنیای واقعی را روی این جسم مجازی آزمایش کنید. در واقع موجودیت همزاد دیجیتال شبیه به شبیهسازیها و واقعیتهای مجازی است با این تفاوت که این مدلها با جزئیات فراوان طراحی میشود و امکان مطالعه و آزمایش را بدون ضررهای مالی و جانی فراهم میآورند.
به عنوان مثال، تصور کنید که امکان ایجاد همزاد دیجیتال انسانی وجود داشته باشد؛ در این حالت پزشکان میتوانند پیش از آنکه دست به هر یک از درمانهای پرخطر یا عملهای جراحی بزنند، ابتدا آن را روی همزاد دیجیتال بیمار آزمایش کنند و با توجه به شرایط فیزیکی و پزشکی منحصربهفرد هر یک از این بیماران، به آنها امکان این را بدهند که با دانستن درصد موفقیت درمان و پیامدهای آن نسبت به هر یک از درمانهای پزشکی تصمیم بگیرند. این روش امکان ایجاد پیامدهای غیرمنتظره را هم تا حد زیادی کاهش میدهد.
از سوی دیگر این همزادها میتوانند بیماریهایی را که ریسک ابتلا به آنها در هر فرد بالاتر است، شناسایی کنند و به پزشک و فرد امکان پیشگیری از بیماری را بدهند. دقیقا مشابه همین روند برای فرآیندهای صنعتی هم میتواند رخ دهد و مدیران این صنایع را از درصد خطا و زمان از کار افتادن هر یک از دستگاههایشان مطلع کند. ناگفته پیداست که این همزادها خطرهای مالی و جانی را به شکل قابلتوجهی کاهش میدهند و ورود آنها به هر یک از این حوزهها با انقلابی باورنکردنی همراه خواهد بود.
شکلگیری این مدلها با استفاده از دادههای لحظهای پروسههای مختلف و تصویرسازی دقیق مجازی از آنها انجام میشود. این دادهها توسط چندین سنسور و در مرحله طراحی و توسعه محصولات جمعآوری شده و بسته به شرایط عملیاتی مختلف، امکان یادگیری، تحلیل و بهروزرسانی لحظهای را به ما میدهد.
همزاد دیجیتال یکی از کاربردیترین جنبههای انقلاب صنعتی چهارم خواهد بود که با هدف نمایش ابعاد فیزیکی، شکل و عملکرد نمونه اصلی خلق میشود.
این مدل، قابلیت این را دارد که آینده صنایع، استارتاپها و کسبوکارهای نو را دگرگون کند. درواقع ویژگیهای خاص این مدل که به صورت قابلتوجهی باعث کاهش هزینهها و دقت پروسه میشود، میتواند به انسانها قدرت پیشبینی زیادی بدهد.
برای درک بهتر این موضوع بهتر است نگاهی به ساختار همزاد دیجیتال داشته باشیم. این همزادها از دادههایی که توسط سنسورها و دستگاههای مختلف جمعآوری میشوند، شکل میگیرند. به صورت کلی پس از ساخت این مدل، امکان انجام آزمایشهای مختلف به صورت آزمونوخطا فراهم میشود؛ در نتیجه ما توانایی تصور بهترین راه را برای رسیدن به نتیجه مطلوب پیدا میکنیم.
برای درک بهتر این پدیده یک کارخانه یا بانک را در نظر بگیرید، که هر کدام از بخشهایش، پروسهها، مشکلات و چالشهای بالقوه خاص خود را دارند. حالا با در نظرگرفتن الگوهای ریاضی و دادههای جمعآوریشده، امکان شبیهسازی رفتار این سیستمهای پیچیده در مواجهه با چالشهایی مثل نوسانات بازار، حوادث غیرمترقبه و تغییرات در تقاضای مشتریان از محصولاتشان، وجود دارد. این نوع شبیهسازی در مقیاس فراگیر، قابلیت پیشبینی و برنامهریزی را برای ما آسانتر میکند. در واقع این پروسه را میتوان مشابه این حالت دانست که با کنترل شرایط موجود، نتایج یک روند را با ایجاد متغیرهای مختلف پیشبینی کنید و با توجه به این نتایج بهترین عملکرد را برای رسیدن به نتیجه مطلوب در پیش بگیرید.
این ایده برای اولینبار در سال ۱۹۹۱و در کتاب Mirror Worlds مطرح شد و در ادامه در سال۲۰۰۲، مایکل گریوز، استاد وقت دانشگاه میشیگان این مفهوم را در کنفرانس جامعه مهندسان بخش تولید و در رابطه با مدیریت طول عمر محصولات بسط داد. در نهایت در سال ۲۰۱۰ جان ویکرز از پژوهشگران ناسا برای اولینبار از کلمه همزاد دیجیتال در گزارش راهبردی خود برای شبیهسازی دیجیتال ساخت کپسولهای فضایی و تستکردن آنها استفاده کرد.
در طول زمان با آشکاربودن قطعی همه تحولات، پیشرفتها و فرصتهای بیسابقه و بسیار وسیعی که این پدیده میتواند به ارمغان بیاورد، توجه شرکتهای پیشرو و همچنین استارتاپها به این سمت متمرکز شد و این روند به رشد تصاعدی خود ادامه داد.
یکی از اولین نمونههای استفاده از این مدلسازی توسط سازمان فضایی NASA و به صورت شبیهسازی یک سفر اکتشافی فضایی بسیار پیچیده در محیط امن کامپیوتری اتفاق افتاد.
همزاد دیجیتال تاکنون اغلب توسط تولیدکنندگان در صنایع خودرو و صنایع هوایی بهکار گرفته شده است. این روند به این صورت است که پیش از شروع تولید، ابتدا یک همزاد دیجیتال تهیه میشود و با استفاده از آن نحوه عملکرد یک طرح جدید در سناریوهای مختلفی از دنیای واقعی را بررسی میکنند. با توجه به دادههای به دست آمده، تغییرات موردنیاز در فرآیند طراحی و تولید بهوجود میآید. این صنایع به همین صورت در بخشهای طراحی، نگهداری، تعمیرات و بهینهسازی فرآیندها از این فناوری بهره میبرند.
یکی از مهمترین کارکردهای همزاد دیجیتال در حل مسائلی است که آزمایش آنها در دنیای واقعی غیرممکن، غیراخلاقی یا بسیار هزینهبر است. به عنوان مثال، میتوان به سفرهای فضایی یا آزمایشهای زیستی و پزشکی اشاره کرد. در این موارد با استفاده از همزاد دیجیتال میتوان بدون ایجاد خطر جانی یا صرف بودجههای زیاد، نتایج مختلف را بررسی و با توجه به تصمیمگیری کرد.
با توجه به اینکه خرابیها و توقفها در عملیات صنایع منجر به زیانهای کلان میشوند، میتوان با استفاده از همزاد دیجیتال و با اقدامات پیشگیرانه از این زمانهای از دست رفته جلوگیری کرد و همچنین هزینههای پروسه تولید و نگهداری سیستمهای تولیدی را به مقدار چشمگیری کاهش داد.
در سالهای اخیر، تحقیقات و فعالیتهای متخصصان در زمینه اجراییکردن همزاد دیجیتال انسانی، جدیت و سرعت زیادی پیدا کرده است. در این زمینه ایدههای پیشرویی هم برای استفاده از همزاد دیجیتال در دیگر استارتاپها مطرح شدهاند؛ از میان این ایدهها میتوان به کاربرد همزادها در تولید خودروهای خودران یا در صنعت رباتیک یا در بخش پزشکی درمانی اشاره کرد.
یکی از ایدههای مطرح در بخش پزشکی و درمانی میتواند ساخت بیمار مجازی برای کمک به فرآیندها و پژوهشها پیرامون بیماریهای سخت باشد. با وجود روشنبودن جذابیت این ایدهها نباید از چالشهایی که بر سر راه ایجاد همزاد دیجیتال انسانی وجود دارد، چشمپوشی کرد.
برای ساخت این مدلها، از مجموعهای از دادههای فیزیکی مثل تستهای خون و تصویربرداریهای پزشکی میتوان استفاده کرد. هدف این مدلها نزدیکتر شدن و نهایتا رسیدن به همزاد دیجیتال بهتر و کارآمدتری است که بتواند هم در پیشگیری از بیماریها و هم در واکنش زودتر و ارزانتر به مشکلات پزشکی کنونی، به انسانها کمک کند.
همزادهای دیجیتال میتوانند قابلیت جمعآوری مداوم اطلاعات در طول زندگی افراد جامعه را داشته باشند و تحلیل این دادهها در مقیاس جمعیتی وسیعتر میتواند فرصت ویژهای برای ردیابی روندها و الگوهای شیوع و درمان بیماریها به ما دهد.
از دیگر نمونههای ظرفیتهای این فناوری در حوزه سلامت میشود به طور خلاصه به طراحی و تست شرکتهای داروسازی، طراحی تستهای جدید و بهینه در علوم آزمایشگاهی، جلوگیری از مصدومیتها در بخش ورزش حرفهای و حتی طراحی نظام کلی سلامت کشورها اشاره کرد.
با وجود تمام این ظرفیتهای مثبت، این نگرانی وجود دارد که این فناوری به طور ناموزون و فقط توسط قشر خاصی در جامعه قابل استفاده باشد. این موضوع میتواند باعث ایجاد فاصله فزاینده بین این گروهها و مشکلات اجتماعی ناشی از آن شود.
ظرفیتهای این همزادها تنها در شبیهسازی ویژگیهای خارجی جسم انسان خلاصه نمیشود بلکه ویژگیهای شخصیتی، افکار، مهارتها و جنبههای اجتماعی و ارتباطی را هم دربرمیگیرد.
یکی از کارکردهای همزاد دیجیتال با ویژگیهای روانشناختی افراد، برقراری ارتباط و تعامل بین نسخههای دیجیتال آنها در جهت بهرهگیری از هوش جمعی و در نتیجه رسیدن به توافق لحظهای در زمینههای گوناگون و حتی رسیدن به درک متقابل و همدردی با دیگران است.
پیشبینیهای مختلفی از ارزش بازار این فناوری توسط شرکتهای مختلف فعال در این زمینه همچون آیبیام و موسسات آماری همچون EmergenResearch ارائه شده که ارزش کلی این بازار در سال۲۰۲۰ را بین ۳.۱ و ۷.۵میلیارد دلار و ارزش آن تا سال ۲۰۲۶ را ۴۸ میلیارد دلار و تا سال۲۰۲۸ را حدود ۱۰۶.۲۶میلیارد دلار برآورد کردهاند. این موضوع نشانگر رشد ۴۰ تا ۵۵ درصدی این بازار است. از عوامل تسریعکننده فرآیند رشد این بازار میتوان به توسعه بیشتر فناوریهای مشابه مثل شهرهای هوشمند، مدیریت منابع بهینهتر، توسعه اقتصادی بیشتر جوامع، تلاشها برای کاهش ردپای محیط زیستی افراد و حتی وقوع همهگیری کووید-۱۹ اشاره کرد.
از دیگر نشانههای مثبت برای آینده نزدیک این فناوری میتوان به موارد زیر اشاره کرد: در سال جاری ارائهدهندگان فضای ابری پذیرش همزاد دیجیتال را گسترش دادهاند. شرکتهای سازنده نرمافزارهای شبیهسازی، سرعت و عملکرد محصولات خود را همواره بهبود میدهند و قابلیت شبیهسازی سریعتر همزاد دیجیتال باعث بهکارگیری آسانتر و بیشتر از این فناوری خواهد شد و در نهایت همزادهای دیجیتال انسانی تدریجا و محتاطانه در حال پذیرفتهشدن هستند.
این نوع از همزادها از دادههای الکترونیکی تشکیل خواهند شد و در نتیجه میتوانند به چند نسخه تکثیر شوند یا با همزاد دیگری به مبادله و ادغام ویژگیها و مهارتها و دانستههایشان بپردازند. این موضوع حیرتآور درهای زیادی به کارکردهای خلاقانه از همزادهای دیجیتال را به روی ما باز میکند. برای نمونه، ساخت یک یا چند نسخه دیجیتال از خود را میتوان نام برد که میتوانند بهعنوان دستیارهای کارآمد عمل کنند یا حتی به فعالیتهای همزمان بپردازند.
از قابلیتهای دیگر این فناوری که آن را به یکی از اپیزودهای سریال آینه سیاه شبیه میکند، برقراری مکالمات غیرممکن است. مثلا با استفاده از همزاد دیجیتال میتوانید ارتباط و مکالمه خود را با فردی که از دنیا رفته حفظ کنید. از این قابلیت میشود در تصمیمگیریهای شخصی، خودشناسی، ایدهپردازی و استفاده از تجربیات استفاده کرد.
در سال ۲۰۱۸، مایکروسافت سرویس Azure Digital Twin را معرفی کرد که به کاربران اجازه طراحی مدلهای دیجیتال را میدهد. با استفاده از این بستر امکان مدلسازی از اماکن مختلف مثل کارخانهها، مزارع، ساختمانها و حتی شهرها، مجموعهها و پروسههای اداری، اشیای واقعی و انسانها وجود دارد. این پلتفرم در بهینهسازی عملیاتها، کاهش هزینهها، طراحی بهتر محصولات و ایجاد تجربههای کاربری استثنایی هم مورد استفاده قرار میگیرد و به ردگیری تاریخچه و پیشبینی آینده سیستمها هم کمک میکند. این پروژه امکانات موردنیاز برای ابداع و خلاقیت بیشتر در ارائه راهحل را برای شرکتها فراهم میکند.
همینطور در سال ۲۰۲۰ مایکروسافت و Johnson Controls با ادغام سیستمهای مدلسازی دیجیتال خود پروسه طراحی و ساخت فضاها و ساختمانها را متحول کردند. هرچند ارقام دقیقی از میزان سرمایهگذاری این شرکت در زمینه همزاد دیجیتال در دست نیست ولی روشن است که مایکروسافت از ۵ شرکت پیشرو در این فناوری است و تمایل این شرکت به فعالیت در این حوزه نشانگر جایگاه موثر آن در آینده نزدیک است.
شرکت Siemens و زیرمجموعههایش را میتوان از فعالترین شرکتها در زمینه استفاده از تکنولوژی همزاد دیجیتال دانست. این شرکت در ۳بخش عمده به استفاده از این تکنولوژی پرداخته است. بخش اول که Siemens Healthineers نام دارد، پروژهای در حال انجام در زیرمجموعههای شرکت زیمنس آلمان است که با هدف بهبود درمان دارویی بیماریهای قلبی، تشخیص بهتر و اطمینان بیشتر از ایمنی درمان پژوهش میکند. اساس این پروژه ساختن برنامه درمانی ویژه هر بیمار با شبیهسازی بیولوژی قلب او تا دقیقترین حد ممکن است.
در بخش دومSiemens با همکاری با شماری از تولیدکنندگان واکسن کرونا، پیکربندیهای گوناگون خط تولید واکسن را طراحی و تست کرد. واکسنهای mRna بسیار حساس هستند و پروسه تولید بسیار دقیق و ویژهای دارند. همزادهای دیجیتال زیمنس باعث شدند که زمان طراحی و تایید دستگاههای تولید واکسن و به مقیاس رساندن پروسههای تولیدی از ۱ سال به ۵ ماه کاهش پیدا کند.
خدمات ارائهشده توسط این شرکت پیشرو، ارتباط مستقیم مجازی را با پروسه طراحی و تولید، برای بررسی عملی و برنامهریزی بیشتر ممکن میکند. به این طریق که دادههای دریافت شده، تحلیل میشوند و براساس آن اقدامهای جدید شناسایی و انجام میشوند. بهطور دقیقتر در بخش سوم این فعالیتها همزادهای دیجیتال این شرکت توسط سنسورهای نصبشده روی قطعات، شرایط عملیاتی لحظهای و تغییرات در طول زمان را میسنجند و با استفاده از فناوریها و مهارتهایی مانند Machine Learning و شبیهسازیهای پیشرفته تاثیر تغییرات بالقوه گوناگون در طراحی و تولید محصولات را به کاربر نمایش میدهند.
یکی از این سرویسها Siemens digital enterprise suite نام دارد که فرایندها را در الگوهای مختلف تولیدی دیجیتالسازی میکند. از دیگر نمونههای این سرویس میتوان به Mindsphere اشاره کرد که ایجاد مدلهای دیجیتال در کسبوکارها به همراه عملکرد عالی امنیتی در فضای ابری را تسهیل میکند.
یکی از این مواردی که نگرانیهایی را درباره استفاده از این فناوری ایجاد میکند، حفاظت از حریم شخصی افراد و جلوگیری از کنترل روی دادههای افراد است. با هر بار استفاده از دستگاههای دیجیتال مانند تلفن همراه یا ساعت هوشمند، اطلاعاتی مثل تبادلات مالی و گفتوگوهای آنلاین به همزاد دیجیتال اضافه میشود و در فضای ابری و روی سرورهای ابرشرکتها ذخیره میشود. از دیگر چالشها میتوان از میزان قابل اطمینانبودن نتایج هر شبیهسازی و همچنین تغییرات عظیمی که در نظام حقوقی و مالی دنیا به دلیل فعالیتهای این همزادها اتفاق خواهد افتاد، نام برد.
در سالهای اخیر، تحقیقات و فعالیتهای متخصصان در زمینه اجراییکردن همزاد دیجیتال انسانی، جدیت و سرعت زیادی پیدا کرده است. در این زمینه ایدههای پیشرویی هم برای استفاده از همزاد دیجیتال در دیگر استارتاپها مطرح شده است؛ همچون کاربرد همزادها در تولید خودروهای خودران یا در صنعت رباتیک و در بخش پزشکی
همزاد دیجیتال مفهومی عجیب و پیشرو به نظر میرسد که برای بسیاری از ما تصور استفاده از آن در آینده نزدیک دشوار است؛ اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخی از پروژهها و کسبوکارها، استفاده از این تکنولوژی را آغاز کردهاند و اجراییشدن این ایده چندان دور از ذهن نیست. در ادامه با چند پروژه فعال در این زمینه آشنا میشویم.
این شرکت، یک شرکت نرمافزاری است که برای ایجاد همزاد دیجیتال برای آزمایشگاههای داروسازی تلاش میکند. فرآیند مدرن تولید دارو معمولا نیاز به آزمودن هزاران یا حتی میلیونها ترکیب مختلف در یک محیط بسیار کنترلشده دارد.Artificial تاکنون توانسته ۲۱ میلیون دلار تامین مالی از مایکروسافت و دیگر سرمایهگذاران دریافت کند تا نرمافزار اتوماسیون آزمایشگاهی را طراحی و عرضه کند. این شرکت امید دارد تا بتواند مقام اول بازار ۱۰میلیارد دلاری اتوماسیون آزمایشگاهی را از آن خود کند.
شرکت جنرال الکتریک از پیشروترین شرکتها در استفاده از همزادهای دیجیتال، در نهادینهکردن مدلهای تحلیلی در نیروگاههای تولید انرژی است. از ویژگیهای دیگر پروژههای جنرال الکتریک بهروزرسانی مداوم نرمافزاری با دادههای دریافتی در جهت افزایش کارآمدی فرایندها، دسترسی بهتر و آسانتر و کاهش ریسک است. طبق آمار خود این شرکت، آنها توانستهاند کارآمدی را به بالای ۹۹ درصد برسانند و هزینهها را ۳۰ درصد و اتلاف و هدررفتگی را تا ۷۵ درصد کاهش دهند.
این شرکت چندملیتی در زمینه بسترهای ابری، ارائه راهبرد به کسبوکارها با بهکارگیری هوش مصنوعی، فناوریهای امنیتی و رایانش ابری فعال است. صنایع متنوعی همچون خودروسازی، حملونقل هوایی و ریلی، ساختمانسازی و تامین انرژی از خدمات IBM استفاده میکنند.
یکی دیگر از محصولات این شرکت IBM Digital Twin Exchange نام دارد که با استفاده از آن کاربران میتوانند مدلهای دیجیتال محصولات را ساخته و مورد آزمایش قرار دهند. این محصول امکان پیشبینی دقیقتر نحوه عملکرد هر محصول را در بازار به کاربران خود ارائه میدهد.
IBM در زمینه ابداع راهکردهای نو برای بهینهسازی مدیریت طول عمر محصولات با بهبود فرآیندهای عملی، نگهداری و تعمیرات با شرکت Siemens، که از دیگر شرکتهای پیشرو در استفاده از تکنولوژی همزاد دیجیتال به حساب میآید، همکاری داشته است.
این پروژه، پروژهای از سوی کمیسیون اروپا برای مدلسازی فعالیتهای انسانی و طبیعی در سطح جهان، با هدف ساختن همزاد دیجیتال برای کره زمین است. این همزاد برای درک بهتر اثرات تغییرات اقلیمی و فجایع طبیعی طراحی میشود و به سیاستگذاران قدرت پاسخگویی بهتر به این معضل را خواهد داد. این پروژه از ژانویه ۲۰۲۱ کلید خورده و پیشبینی میشود که به صورت تدریجی طی ۷ تا ۱۰سال آینده به اجرا در خواهد آمد.
این همزادها، همزادهایی هستند که با استفاده از هوشمصنوعی میتوانند بعد از مرگ فرد به صورت دیجیتال به نوعی زندگی یا زندگی بعد از مرگ ادامه دهند. این پدیده میتواند حقایق پذیرفتهشده انسانیت یعنی چرخه تولد، زندگی و مرگ را کاملا بههم بریزد و به نوعی نامیرایی بدل شود. شرکتهای بزرگ اینترنتی و دیجیتال به حجم زیادی از اطلاعات شما دسترسی دارند و در صورتی که همه این دادهها به صورت مدون به یک همزاد دیجیتال تبدیل شوند، شاید شما هم به این نوع زندگی پس از مرگ دیجیتال بپیوندید.
این پروژه از سال ۲۰۱۴ به منظور ساخت همزاد دیجیتال از قلب انسان آغاز به کار کرد. پس از چند سال این پروژه اولین مدل خود را از یک قلب تپنده فعال ارائه داد که توانایی بازسازی تقریبا هر مشکل قلبی عروقی و همچنین تستهای درمانی مختلف را به صورت ایمن داشت. در حال حاضر این پروژه بیش از ۱۵۰ موسسه در ۲۴ کشور دنیا دارد.
تولیدکنندگان دستگاههای پزشکی جدید خود را با این همزاد دیجیتال آزمایش میکنند و بیمارستانهای برتر از آن به عنوان روش برنامهریزی پروسههای عمل جراحی در جهت رسیدن به نتایج قابلپیشبینیتر استفاده میکنند. این پروژه نشان داده که بر اساس تجربیات و دانش متخصصان پزشکی، مهندسان پزشکی میتوانند اندامهای داخلی دیگر را هم شبیهسازی کنند. این نوع از همزادها با پیشبینی بهتر روند بیماری و جلوگیری از جراحیهای بیمورد، باعث صرفهجویی در زمان، انرژی و هزینهها میشوند.
این استارتاپ، استارتاپی اروپایی است که با ادغام مدل قلب خاص هر بیمار با تحلیل آناتومی توسط هوش مصنوعی به دنبال بهبود پژوهشها و همچنین فرآیند درمان بیماریهای ساختاری قلبی است. شبیهسازیهای این شرکت که بر اساس تصویربرداریهای قلبی ساخته میشوند، توسط سازندگان دستگاههای پزشکی و متخصصان قلب بهکار گرفته میشوند.
کاربران این شرکت میتوانند برای تهیه نمونه اولیه از سیستمهای واقعی و محصولات و مدیریت طولانیمدت این مدلها ازAnsys Twin Builder استفاده کنند. بهکارگیری شبیهسازیهای این شرکت باعث افزایش بهرهوری در زمینههایی از جمله نیروگاههای الکتریک، تولید موتورهای الکتریکی و کنترل آلایندهها شده است. از تخصصهای این شرکت میشود به ایجاد نمونه اولیه، بهینهسازی فرآیند طراحی، شبیهسازیهای مهندسی و تحلیل ساختاری هم اشاره کرد.
منبع: هفتهنامه شنبه